Reis naar Armenië
Deze keer heb ik een ander bericht voor je dan je gewend bent. De afgelopen dagen was ik in Armenië om training te geven over politiek leiderschap en ik neem je graag mee op deze bijzondere reis.
Ik was uitgenodigd door de Konrad Adenauer Stiftung (een instituut verbonden aan het Duitse CDU), het Robert Schuman Institute en de Eduardo Frei Foundation, en heb een paar dagen in Armenië doorgebracht. Samen met Lobke Zandstra (vanuit Foundation Max van der Stoel/PvdA) mochten we training geven aan een groep jonge Armeniërs als onderdeel van de "Leadership Academy".
Context
Wie Armenië de afgelopen periode heeft gevolgd, weet dat het een land is waar veel gaande is. De dreiging vanuit Azerbeidzjan heeft het land in zijn greep. Ik vond het om die reden ook best spannend om het Nederlandse verhaal daar te vertellen. Want wat heeft het Nederlandse verhaal van polderen, samenwerken en coalities bouwen voor waarde in een land waar politieke keuzes enorm ingrijpen in persoonlijke levens?
Armenië: een korte geschiedenis en het nu
Armenië heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot het oudste koninkrijk in de regio dat dateert uit de 9e eeuw voor Christus. Armenië wordt beschouwd als het oudste christelijke land ter wereld. Tot op de dag van vandaag heeft het christendom een diepgaande invloed op de Armeense cultuur, tradities en identiteit. Het land is door de eeuwen heen beïnvloed door verschillende rijken, zoals het Perzische Rijk, het Byzantijnse Rijk en het Ottomaanse Rijk. De Armeense genocide (tijdens, na en voor de Eerste Wereldoorlog, door het Ottomaanse Rijk) is een van de meest tragische episodes uit de moderne geschiedenis op deze aarde. In 1991 verklaarde Armenië zich onafhankelijk van de Sovjet-Unie en werd het een onafhankelijke republiek.
Armenië ligt in het zuidelijke Kaukasusgebied en grenst aan vier landen. In het noorden grenst het aan Georgië, in het oosten aan Azerbeidzjan, in het zuiden aan Iran en in het westen aan Turkije. Deze geografische ligging maakt Armenië een ingesloten land zonder directe toegang tot de zee.
Nagorno-Karabach, ook bekend als Artsakh, is een betwiste regio in de Zuidelijke Kaukasus die zich in Azerbeidzjan bevindt maar voornamelijk door etnische Armeniërs wordt bewoond. De regio heeft lange tijd een centrale rol gespeeld in het conflict tussen Armenië en Azerbeidzjan. Een erfernis uit de tijd van Lenin. In 2020 laaide het conflict weer op. En ook nu lijkt het weer tot een hoogtepunt te komen, door de blokkade van Azerbeidzjan van de enige weg naar het gebied. Daardoor zitten vele inwoners van het gebied met tekorten aan voedsel en medicijnen.
Waarom is deze schets van de geschiedenis relevant?
De politieke cultuur in Armenië wordt gekenmerkt door een gebrek aan vertrouwen in de politiek en een stevige arenacultuur. Vanwege gebeurtenissen zoals de Armeense genocide, het Sovjet-verleden en de voortdurende spanningen en conflicten met omliggende landen, voelen veel Armeniërs zich sterk verbonden met hun idealen en nationale identiteit. Dit heeft geleid tot een samenleving waarin politiek een grote rol speelt en waarin een cultuur van strijd en confrontatie aanwezig is. Het gebrek aan vertrouwen in politieke instellingen heeft invloed op de manier waarop politieke beslissingen worden genomen en er heerst vaak een gevoel van scepticisme ten opzichte van politieke leiders.
Leadership Academy
Dat is de context waarin we een gedeelte van deze Academy mochten verzorgen. We waren bij elkaar in het Tsaghkadzor Marriott Hotel, in een Armeens ski-oord. Startend met een simulatie, die er al direct voor zorgde dat de aard van de Armeense politieke cultuur boven tafel kwam. Met de wens van een deel van de groep om daar ook afstand van te nemen.
Lobke en ik hebben, onder de titel ‘the role of political parties in opposition and the value of building coalitions’ de volgende thema’s behandeld:
onderhandelen
simulatie ‘onderhandelen in de Amsterdamse gemeenteraad’.
Nederlandse politieke systeem en cultuur
besluitvormingsmodellen
oppositie-strategien
evaluatie
Mooi was dat deze jonge groep mensen vol enthousiasme met elkaar in gesprek ging. Vaak met veel passie om een probleem op te lossen. En de diepe wens om voor de constructieve strategie te gaan.
Sight-seeing Jerevan en Armenië
Uiteraard hebben we - in de schaarse tijd die over was - een aantal mooie plekken bezocht:
Armeense genocidemuseum en monument. Het Armeense Genocidemuseum en Monument is een belangrijke herdenkingsplaats in de de hoofdstad Yerevan. Het museum is opgericht ter nagedachtenis aan de Armeense genocide. Het monument, ook bekend als het Tsisernakaberd-monument, bestaat uit een grote obelisk omringd door gebogen stenen pilaren. Bij het monument is een eeuwig brandende vlam, symbolisch voor de herinnering aan de slachtoffers van de genocide.
Kor Virap is een historisch pelgrimsoord gelegen in de Ararat-vallei in Armenië. Het staat bekend om zijn betekenis in het Armeense christendom en als een belangrijke pelgrimsoord. Kor Virap is vooral bekend vanwege zijn associatie met de heilige Gregorius de Verlichter, de grondlegger van het Armeense christendom. De uitzichten op de (in Turkije gelegen) berg Ararat zijn adembenemend.
De Cascade is een indrukwekkend architectonisch monument en een cultureel centrum in de stad Yerevan, Armenië. Het is een gigantische trapconstructie. De trapsgewijze opstelling van de Cascade biedt niet alleen een prachtig uitzicht op de stad, maar herbergt ook verschillende kunstwerken en sculpturen. Langs de trap bevinden zich galerijen met kunst.
Sevanavank is een historisch kloostercomplex gelegen aan de oevers van het Sevanmeer in Armenië. Het klooster, ook bekend als het klooster van Sevan, is een van de belangrijkste religieuze en culturele bezienswaardigheden van het land. Het Sevan-meer, ook bekend als het "Blauwe Parel" van Armenië, is het grootste meer van het land.
Ontmoetingen met Armeniërs
De groep deelnemers is talentvol, inhoudelijk gedreven en gericht op de toekomst. Ondanks de zorgen in het land. Het was mooi om met hen te mogen werken, en ik denk dat we een zaadje hebben kunnen planten. Een van de deelnemers gaf bij de evaluatie aan: ‘i learned not to burn bridges.’ Dat was een mooie reflectie op het getoonde gedrag.
De persoonlijke gesprekken waren erg waardevol. Je merkt dat het verschil tussen mannen en vrouwen erg groot is, ook in het dagelijks leven. Dochters worden door vaders vol trots behandeld, al zie je dat terug in stevige beperkingen. Zonen ‘mogen’ nog steeds veel meer dan dochters. Een van de deelnemers vertelde me dat in bepaalde families de dochters, ook al zijn ze ouder dan 18 jaar, niet na 10/11 uur ‘s avonds thuis mogen komen. Dat heeft alles te maken met de trots en reputatie van de familie. De positie van de mannen is diametraal anders.
Het was zeer interessant om dit mee te mogen maken. Ik heb veel geleerd.